آشنایی با پیاده سازی الگوی تعالی بنیادی اروپایی مدیریت کیفیت استاندارد
EFQM

مدل تعالی سازمانی، ساختار مدیریتی است که با تکیه بر اصول و مفاهیم اساسی و توجه داشتن به معیارهای اصلی مدیریت کیفیت فراگیر و سیستم خودارزیابی موجبات پیشرفت و بهسازی را فراهم می‌کند. مدل تعالی سازمانی، به سازمان‌ها کمک می‌کند تا ابتدا بر اساس معیارهای مشخص در قالب توانمند سازها و نتایجی که توسط سازمان کسب شده در هر یک از بخش‌ها و حوزه‌های سازمان، امتیاز مرتبط توسط ارزیابان آموزش دیده تعیین شده و بر اساس جمع کل امتیاز‌های کسب شده، امتیاز کل و سطح سازمان مشخص می‌شود.

برای ارتقای عملکرد، سازمان با مقایسه وضعیت موجود و مطلوب خود تفاوت‌ها را شناسایی و سپس با بررسی علل وقوع ‌این تفاوت‌ها راه حل‌های بهبود وضع موجود را پیدا و آنها را اجرا می‌نماید. ‌این چرخه بایستی به صورت دائمی ‌در سازمان‌های مایل به کسب سرآمدی در حال اجرا باشد.

این مدل دارای نه معیار است که پنج معیار توانمندسازها شامل رهبری، خط مشی، کارکنان، مشارکتها و نیز فرآیندها را تشکیل داده و چهار معیار نتایج شامل نتایج مشتریان، نتایج کارکنان، نتایج جامعه و نتایج کلیدی عملکرد را تشکیل می‌دهد.

معیارهای توانمندساز عبارتند از همه آنچه که یک سازمان انجام می‌دهد و نیز عواملی که سازمان را برای رسیدن به نتایج عالی توانمند می‌سازد و معیارهای نتایج، نتایجی هستند که یک سازمان بدست می‌آورد و بیان کننده دستاوردهای حاصل از اجرای مناسب توانمندسازها هستند.

مدل تعالی سازمانی از یک دهه پیش تاکنون در کشورمان‌ ایران با عنوان جایزه ملی تعالی سازمانی آغاز شده که تاثیر بسزایی برای بهبود کیفیت بر سازمان‌های ‌ایرانی داشته است. برای ثبت نام در جایزه ملی تعالی سازمانی، اولین قدم‌ این است که متناسب با شرایط، سازمان یکی از سطوح تعالی که ‌این سطوح میزان موفقیت سازمانها جهت دستیابی به تعالی را نشان می‌دهد، انتخاب نمایند.

سطح اول: دریافت گواهینامه

سازمان‌هایی که کوشش می‌کنند عملکرد فعلی خود را به کمک یک مدل تعالی سازمانی مانند مدل بالدریچ، مدل EFQM و مدلهای دیگر خودارزیابی کرده و فعالیت‌های سازمان را در قالب معیارهای 9 گانه دسته بندی نمایند.

سطح دوم: دریافت تقدیر نامه

سازمان‌هایی که سعی دارند اجزای معیارهای 9 گانه را پیاده سازی و اجرا نمایند و در صورت کسب حداقل 400 امتیاز در‌این سطح بصورت رسمی‌ قرار می‌گیرند.

سطح سوم: تندیس بلورین

این نوع سازمانها بایستی طبق مدل به سرعت و منظم و براساس جداول و برنامه ریزی‌های قبلی حرکت کنند و در صورت کسب امتیاز بالای 550 بعنوان برگزیده جایزه کیفیت و دریافت تندیس بلورین معرفی می‌شود.

سطح چهارم: تندیس سیمین

این نوع سازمان‌ها به صورت سریع فرآیندها را طی و از اطلاعات جامع، معتبر و به موقع استفاده می‌کنند و با معیارهای کمی‌ مورد سنجش قرار می‌گیرند.‌ این سازمانها بایستی بیش از 630 امتیاز کسب کند تا بعنوان برگزیده و برنده جایزه تندیس سیمین معرفی شوند.

سطح پنج: تندیس زرین

در‌این سازمانها معیارهای 9 گانه و اجزای آنها پیاده شده و بصورت استاندارد و با سرعت و دقت اجرا و خود ارزیابی نهادینه شده است. سازمان‌هایی که بتوانند حداقل 700 امتیاز کسب کنند بعنوان برنده جایزه کیفیت اروپا و دریافت تندیس زرین کیفیت معرفی می‌شوند.

اهمیت پیاده سازی مدلهای تعالی سازمانی یا سرآمدی کسب و کار از ‌این رو می‌باشد که با بکارگیری ابزار قوی برای سنجش، سازمانهای مختلف از یک سو میزان موفقیت خود را در اجرای برنامه‌های بهبود در مقاطع مختلف زمانی مورد ارزیابی قرار می‌دهند و از سوی دیگر عملکرد خود را با سایر سازمانها به ویژه بهترین آنها مقایسه می‌کنند.

مدل EFQM و جایزه ملی تعالی سازمانی بدون در نظر گرفتن اندازه، ساختار و قسمت‌های مختلف سازمان‌ها، قابل اجرا و پیاده سازی می‌باشد و برای سازمان‌های کوچک و بزرگ و سازمان‌های خصوصی و دولتی نیز کاربرد دارد.

مدل EFQM توسط سازمان‌ها برای چندین هدف و مقاصد مختلف استفاده می‌شود. از جمله:

• ارزیابی عملکرد
• درک بلوغ سازمانی
• مدیریت اقدامات شرکتی
• ایجاد یک کسب و کار جدید
• ایجاد قابلیت سازمانی برای بهبود
• سنجش و پاسخ به تاثیر اختلال در بازار
• مدیریت ریسک‌ها و‌ایجاد انعطاف پذیری
• دستیابی به شناخت
• واجد شرایط بودن قابلیت تامین کنندگان سازمان

الگوی تعالی بنیادی اروپایی مدیریت کیفیت استاندارد EFQM و جایزه ملی تعالی سازمانی از یک سو در یک سازمان اطمینان حاصل می‌کند که‌ این مدل ابزاری مفید و کاربردی برای سنجش میزان استقرار در سازمان‌هایی که در مسیر رشد و تعالی قرار گرفته اند بوده و از سوی دیگر میزان موفقیت خود را در اجرای برنامه‌های بهبود در مقاطع مختلف زمانی با بکار گرفتن فرایندهای خودارزیابی و کاهش یا کنترل ریسک می‌سنجد.